Zauważyłem że często trafiają się pytania o to jak prowadzić biznes z programowania na urządzenia mobilne. Problem jest taki, że w dzisiejszych czasach przy tak szybkim tempie zmian technologicznym w urządzeniach mobilnych trzeba nastawić się na szybką edukację i dopasowywanie do rynku. Warto spojrzeć na perspektywę rozwoju poszczególnych platform mobilnych.
Komórki z Symbianem S60 3rd Feature Pack 2 będą dalej produkowane. Natomiast rozwijane będą wersje Symbiana z interfejsem dotykowym. Problem jest innej natury. Sama architektura Symbiana wymaga znajomości programowania cech charakterystycznych dla tego systemu operacyjnego. Pomimo, że programowanie programowanie na Symbiana jest odbierane jako coś trudnego to jednak Symbian posiada sporo technologii typu runtime: Java Mobile, Flash Lite, Python, czy Web Runtime. Symbian ^3 dalej będzie opierał się na frameworku UI AVKON a Symbian ^4 będzie opierał się na frameworku UIEMO bazujący na Qt, więc programowanie pod Symbiana czeka duży wybór technologii do programowania i jak frameworków. Zawsze będzie wybór przed programistami co do języka programowania do tworzenia aplikacji na Symbiana. Gdy wprowadzą na rynek urządzenia z Symbianem ^4 w 2012 to ludzie będą programowa w Qt 4.8. Więc pewnie do tego czasu w ciągu półtora roku można nauczyć się spokojnie Qt, Wtedy kod napisany w Qt będzie przenośny dla wielu aplikacji działających na wielu starych komórkach. Problem będzie jak zechcemy programować aplikacje SIP czy VoIP tutaj trzeba znać niskopoziomowe biblioteki i ich API pod konkretnymi modelami. Niektórych rzeczy raczej do końca nie przewidzi się jak będą są rozwijać. Mam na na myśli interfejsy OpenGL ES czy OpenCL ES. Dużo zależy też tego co chcemy programować. Programowanie gierek 3D będzie wymagało programowania w Symbian C++ czy OpenC++ ze względu na szybkość i wydajność. Proste aplikacje w szybkim czasie da się napisać w Pythonie czy w mshellu, Gdy trzeba uwzględnić to że aplikacja ma też chodzić na zwykłych komórkach to warto wybierać programowanie w Java Mobile (MIDP2.0). Inaczej patrzy się jak trzeba napisać kod crossplatformowy uwzględniający Symbiana - wybiera się wtedy frameworki typu Airplay, MoSync, Corona, PhoneGap czy OpenPlug Elips Studio 3 . Perspektywa pojawienia Symbiana^4 spowoduje to ze programiści mogą ograniczyć się do programowania na Qt Pomimo tego inwestowanie w poznanie Qt i Open C++ nie zwalniają programistów od znajomości architektury Symbiana i frameworku AVKON. Za rok czy dwa lata komórek z Symbianem S60 będzie na rynku tak dużo, że trzeba będzie dbać o tych którzy mają modele z Symbianem S60 3rd FP2. W takiej sytuacji programowanie pod Symbianem jeszcze ma przed sobą długie lata. Przypuszczam że jak Nokia będzie jeszcze na rynek dostarczać te komórki to jednak jest ryzyko że Nokia za 2 lata przestanie dostarczać na rynek nowe modele z S60 3rd FP2 i nastąpi masowa ucieczka programistów z programowania S60 na rzecz Symbiana^4. Bardzo może to przypominać czasy gdy wprowadzano S60 3rd w 2005 roku, a dopiero w latach 2007-2008 programiści przestali wspierać starsze wersje Symbiana. Dzisiaj dzieje się tak szybko, że programiści od razu przestają wpierać starsze modele. Tak było z Symbianem UIQ 3 (inwestowanego przez Motorolę i Sony Ericsson) skutkiem czego od 2009 roku już prawie nikt nie pisze oprogramowania pod te modele z tym Symbianem. Podobna reakcja jest w przypadku zaprzestania rozwoju platformy N-Gage w 2009 roku. A zostało wielu użytkowników tych modeli komórek którzy zostali pozbawieni wsparcia technologicznego. Pierwszych modeli z Symbianem^4 spodziewam się na 2 półrocze 2011. Myślę że po 2 latach dopiero wejdzie w etap "dojrzałości" w świadomości programistów i użytkowników jako Symbian^5 czyli na 2014 rok można by się spodziewać stabilnego rozwoju rynku programistycznego dla urządzeń z Symbianem ^4 i Symbianem^5 oraz koniec rozwoju oprogramowania dla Symbiana S60 3rd FP2. Natomiast dla komórek z Symbianem^3 raczej spodziewam się cyklu 4 letniego, co oznacza że programowanie we frameworku AVKON utrzyma się do 2015 roku, Jak widać dla frameworka AVKON pozostaje jeszcze kilka ładnych lat programowania.
Architektura Symbiana pozostanie ta sama (jądro,mechanizmy zarządzania pamięcią, system uprawnień) zmienią się kompilatory i jak nowsze modele procesorów ARM. Nie wiem czy będzie portowane na procesory Atom, ale to już zależy od programistów firmy Accenture. Na razie rozwijają oni Qemu. Ze względu na budowę systemu np: pisania sterowników to trzeba znać Symbiana C++. Mamy dostęp do kodu źródłowego Symbiana^3 i możemy poczytać sobie miliony linii kodu to jednak wymagana jest znajomość Symbian C++. W wielu przypadkach API Symbiana zostało jakby nie ruszane przez Qt (np: obsługa Bluetootha, IrDA, SIP, VoIP, syntezatory mowy, zaawansowane API do układów optycznych). Ponieważ Symbian ma budową modularną to ma abstrakcyjne klasy interfejsu użytkownika EIKON na którym mogą w Symbian^4 stworzyć nowy interfejs użytkownika. Pisząc kod w Open C++ czasami trzeba będzie zmagać się z kodem z Symbianem C++ (np w przypadku gier czy UI). Czasami może zdarzyć się trzeba będzie napisać jakiś kod silnika skryptowego i okaże sie że trzeba pisać rozszerzenia wykorzystujące mechanizmu plug-inów ECOM.
Na dzień dzisiejszy inwestowanie w programowanie w Symbiana jest kosztowne. Kosztuje nie tylko zainwestowanie w proces certyfikacji zakup certyfikatu na jeden rok czasu kosztuje 200$ a podpisanie jednej aplikacji 20$ oraz opcjonalne testy co mogą kosztować 200$. Jeszcze do tego dochodzi koszt dystrybucji przez Ovi Store (50 Euro/80$ opłaty rejestracyjnej). Warto też pomyśleć o zakupie komórek takiej jak N97 za 500$ czy E52 za $330.
Nie jest łatwo też programować pod Java Mobile ze względu na bardzo dużą fragmentaryzację technologii w szczególności, gdy mamy wiele różnych rozmiarów urządzeń i technologii wspieranych przez Javę Mobile. Szczególniej jak trzeba uwzględniać urządzenia z CLDC 1.0 czy a CLDC 1.1 a a interfejsem UI z MIDP 1.0 czy MIDP 2.o czy MIDP 2.1 bądź z eSWT. W pewnych sytuacjach trzeba też zainwestować w certyfikaty dla swoich aplikacji w Javie Koszt kupienia certyfikatu na jeden rok dla aplikacji Java Mobile to 240$ a koszt podpisania jednej aplikacji wynosi 20$. Pisząc aplikacje na zwykłe komórki i jak trzeba wziąć pod uwagę, że trzeba przygotować różne wersje aplikacji i każdą z nich podpisać.
Najtańszy koszt dystrybucji wychodzi w przypadku widgetów WRT, które też mogą zawierać pliki SWF z FlashLite. Tych plików wgz nie trzeba podpisywać.
Natomiast przygotowywanie plików SWF wymaga zainwestowania w zakup Flash Proffesional CS5 za 700$ i w zależności od modelu dystrybucji plików SWF trzeba przyjąć odpowiednie koszta. Można zawartość multimedialną FlashLite dystrybować jako pliki NPL, WGZ, jako część paczek JAR, SIS, czy CAB.
Natomiast poza Symbianem trzeba wziąć pod uwagę inne platformy. W przypadku Apple to trzeba będzie zainwestować w zakup Maca (MacBooka za $1000) i jak iPhone (iPhone3GS za $500) Do tego jeszcze dochodzi przystąpienie do programu dla programistów za $100 na rok, natomiast gdyby chcieć przeprowadzać dystrybucję na własną rękę trzeba zainwestować 300$ rocznie w program dla firm. Trzeba nauczyć się programowania w Objective-C.
Natomiast w przypadku Androida to wystarczy ściągnąć odpowiednie SDK i znajomość Javy Mobile pomoże przy programowaniu. na Androida. Natomiast przy dystrybucji trzeba wpłacić 25$ przy rejestracji do Market Android. Warto pomyśleć o zakupie urządzenia z Androidem, które mogłoby służyć przez 2 lata. Wybór padł na HTC Desire za 800$. Łatwość tworzenia aplikacji do Androida i niski koszt dystrybucji powoduje, że coraz więcej pojawia się aplikacji "śmieci" i jest presja na dostarczanie darmowych aplikacji do Market Android.
Właściwym rywalem o programistów Javy od zwykłych komórek, Symbiana i Androida jest platforma Blackberry kanadyjskiej firmy RIM. Ta platforma cieszy się opinią jednej z najbezpieczniejszych systemów dla inteligentnych komórek. Dostęp do SDK jest zazwyczaj darmowy i można sobie szybko nauczyć programować zarówno z poziomu aplikacji pisanych w Javie czy widgetów wykorzystujących HTML5 z WebKit. Natomiast gdyby chcieć zająć się programowaniem aplikacji dla BlackBerry to znowu warto zainwestować w najnowsze modele ze względu że czas dojrzewania na rynku modeli jest bardzo krótki ze względu że ludzie często wymieniają modele. Programiście dany model mu wystarczy na cały cykl rozwojowy produktu i danej platformy. W tym przypadku warto zainwestować w BlackBerry Storm 2, który kosztuje 500$. Aby instalować własne oprogramowanie do modeli BlackBerry to trzeba wykupić certyfikat do podpisywania plików JAR czy COD co kosztuje 20$. Natomiast dystrybucję oprogramowania na BlackBerry można prowadzić zwykle przez internet, przez strony internetowe bądź przez BleckBerry App World gdzie opłata administracyjna wynosi 200$ na umieszczonych tam 10 aplikacji. Na tej platformie warto programować różnego rodzaju widgety internetowe.
Microsoft wprowadzając nowy system operacyjny dla inteligetnych komórek Windows Phone 7 zerwał z wsteczną kompatybilnością co powoduje że programiści mają tylko jedno wyjście przeprogramować aplikacje do platformy Compact Framework.NET. Największy problem z platformą Windows CE na którym opierają się różne wersje urządzeń mobilnych jest jego zbyt duża różnorodność co programiści muszą solidnie programować aplikację prawie na każdy model inteligentnej komórki czy PDA Prawdopodobnie dzisiaj trzeba solidnie zastanowić się nad pisaniem oprogramowania na tą platformę ze wzgledów braku jasnych perspektyw co do dynamiki rozwoju tej plaformy. W teorii koszta na programowanie w Windows Mobile nia są tanie. Przede wszystkim trzeba zainwestować w Visual Studio 2010 Proffesional with MSDN Essential za $550 (a SDK do wersji Windows Mobile są za darmo). Następnie trzeba kupić inteligetną komórkę z Windowsem Mobile 6.5 na przykład HTC HD2 za 700$,. Potem jeszcze zainwestować w certyfikację czyli kupić certyfikat do podpisywania za 350$ na natomiast za identyfikator do podpisania jednej aplikacji kosztuje od 12$. Publikacja aplikacji w Windows Marketplace for Mobile kosztuje rocznie 99$ i można opublikować 5 aplikacji. W praktyce może być taniej jak założy się firmę i przystąpi się do programu BizSpark.
Warto też śledzić rozwój niszowych platform dla urządzeń mobilnych. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na platformę Nokii Maemo (MeeGo ) i jak Palma WebOS. Pisanie oprogramowania pod te plaformy ma sens jak wykorzystujemy aplikacje pisane w C++ dla Linuxa i zależy nam na wykorzystania tych urządzeń mobilnych jako kontynuacja wykorzystania komputera. Wskazana jest znajomość programowania na Linuxa w C++ w celu pisania oprogramowania na te platformy. W programowaniu na te platformy bardzo przyda sie wykorzystanie biblioteki Qt. W przypadku pisania biznesowego oprogramowania warto zainwestować w zakup komercyjnej wersji biblioteki Qt (3000 Euro / 4000 $). Pisząc oprogramowanie w Qt w wersji komercyjnej właściwie ma sens jak chce napisać kod na urządzenia mobilne z Symbianem, Windows Mobile, z Maemo i z webOS (a także na niszowe urządzenie typu Kindle2 Amazona). Urządzenie z Maemo czyli N900 kosztuje 650$ a urządzenie z webOS czyli Palm Pre kosztuje 550$. Dystrybucja oprogramowania jest trochę zdecentralizowana. Trudno sprzedawać komercyjne wersje dla Maemo w Ovi Store a dla webOS w Palm App Catalog, co jest wynikiem przekonania że oprogramowanie tworzone na bazie Linuksa powinno być za darmo. Gdy chce się programować komercyjnie pod webOS należy zarejestrować się w webOS Developer Program z opłatą roczną za 99$ w tym za opublikowanie 20 aplikacji w Palm App Catalog. Charakterystyczną cechą webOS jest to, że prawie całe API jest dostępne z poziomu JavaScriptu dzięki bibliotece Mojo.
Podsumowując zestawienie kosztów wchodzenia w programowanie inteligentnych komórek i tempa rozwoju technologii mobilnych oznacza to dla przedsiębiorcy:
- Inwestowanie w nowe modele komórek aby szybko dostarczyć oprogramowanie zanim dany model nie wejdzie w cykl dojrzałości co trwa rok czasu od momentu jego wprowadzenia na rynek oraz 2-3 letni cykl życia danego modelu. Potem ludzie inwestują w nowsze modele komórek przy wsparciu operatorów.
- Trzeba znać bardzo dobrze technologie informatyczne używane w nowych modelach komórek i szybko uczyć się nowego API dla danego modelu. Trzeba też znać ograniczenia środowisk programistycznych oraz emulatorów.
- Ciągle dokształcać się w programowaniu w C++, Java Mobile oraz w widgetach opartych na JavaScripcie
- Pilnie śledzić rozwój bibliotek i frameworków cross -platformowych. Można się spodziewać trendu w którym programiści będą rozszerzać dostęp do API komórki z poziomu JavaScriptu i stąd coraz bardziej dynamiczny rozwój w tworzeniu widgetów. Także śledzić zmiany w usability interfejsu użytkownika poszczególnych platform.
- Opracowywać różne modele dystrybucji oprogramowania w szczególności oparte na weryfikacji unikalnego identyfikatora urządzenia i jak na modelu subskrypcji. Bardzo przyda się tworzenie własnego systemu analitycznego do raportowania tego jak uzytkownicy korzystają z danego oprogramowania.
- Koszt wejścia w tą branże jest nadal wysoki szczególnie pod kątem inwestycji kapitałowych i jak kosztów w ciągła edukację co powoduje że wytworzenie oprogramowania na urządzenia mobilne (szczególności VoIP SIP czy wykorzystanie rozpoznawania obrazu, bądź pisanie oprogramowania do nawigacji) jest bardzo trudne, bo jest niewielu ludzi którzy do tego doszli.
- Trudno o rekrutację pracowników, bo mało ludzi na tym zna się. Trzeba tworzyć zespół ludzi, którzy tym zajmowali się od podstaw. Najtrudniejsze to będzie utrzymać taki zespół gdy osiągnie stopień profesjonalizmu wtedy korporacje mogą skutecznie podkupić zdolnych członków zespołu.
